انواع اعتیاد و راه‌های پیشگیری و درمان

اعتیاد یک بیماری است که باعث می‌شود فرد نتواند از مصرف یا انجام یک رفتار خاص خودداری کند. اعتیاد می‌تواند به مواد مخدر، الکل، قمار، اینترنت، خوردن، ورزش، و غیره باشد. علل مختلفی در ایجاد و تداوم اعتیاد نقش دارند، از جمله عوامل فردی، خانوادگی، محیطی و اجتماعی.

عوامل موثر در اعتیاد

عوامل فردی

شامل ویژگی‌های شخصیتی، روانی، ژنتیکی، و نگرشی هستند که بر گرایش فرد به مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور تأثیر می‌گذارند. برخی از این عوامل عبارتند از:

دوره نوجوانی و جوانی: این دوره یک دوره انتقالی است که فرد در آن به دنبال شناسایی هویت، استقلال، و تجربهکردن است. در این دوره، فرد ممکن است به دلیل کنجکاوی، لذتجویی، خطرپذیری، تأثیر همسالان، یا فرار از مشکلات به مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور گرایش پیدا می‌کنند.

عوامل ژنتیکی: تحقیقات نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی در مصرف و اعتیاد به مواد مخدر، الکل، و نیکوتین نقش دارند. افرادی که والدین یا خویشاوندان نزدیکی دارند که معتاد هستند، احتمال بیشتری برای گرایش به مصرف مواد دارند.

ویژگیهای شخصیتی: برخی از صفات شخصیتی میتوانند فرد را به سمت مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور بکشانند. مثلاً افرادی که اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند، افرادی که اختلال شخصیت ضداجتماعی یا افسرده دارند، افرادی که نیاز به استقلال شدید یا مخالفت با قوانین دارند، افرادی که مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی کمی دارند، و افرادی که مهارت مقاومت در برابر فشارها و تنش‌ها را ندارند، از جمله افراد مستعد اعتیاد هستند.

اختلالات روانی: برخی از اختلالات روانی میتوانند باعث شوند که فرد به مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور روی آورد. مثلاً افرادی که اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلال وسواسی-اجباری، اختلال اضطرابی، اختلال پانیک، یا اختلال خوردن دارند، احتمال بیشتری برای مصرف مواد دارند.

نگرش مثبت به موادمخدر: اگر فرد باور داشته باشد که مصرف مواد مخدر برای او مفید یا لذت‌بخش است، احتمال بیشتری برای شروع یا ادامه مصرف دارد. مثلاً اگر فرد فکر کند که مصرف مواد مخدر میتواند او را شاد، آرام، قوی، بزرگ، یا محبوب کند، یا می‌تواند درمانگر دردهای جسمی یا روحی او باشد، یا میتواند او را از مشکلات فراری دهد، احتمال اعتیاد او بیشتر می‌شود.

عوامل خانوادگی

خانواده نقش بسیار مهمی در تربیت فرزندان و شکل‌دهی به شخصیت آنها دارد. در نتیجه، خانواده می‌تواند عامل محافظتی یا عامل خطرزا در بروز اعتیاد باشد. برخی از عوامل خانوادگی که می‌توانند منجر به اعتیاد شوند عبارتند از:

اعتیاد یک یا چند عضو خانواده: اگر یک یا چند عضو خانواده معتاد باشند، احتمال اعتیاد سایر اعضا بیشتر می‌شود. این به دلیل دسترسی آسان به مواد، تأثیر همسالان، الگوبرداری، یا تحمل خانواده نسبت به مصرف مواد است.

رفتارهای نامناسب والدین: اگر والدین رفتارهای نامناسبی نسبت به فرزندان داشته باشند، ممکن است فرزندان به مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور روی آورند. مثلاً اگر والدین خشونت‌آمیز، سرد، بی‌توجه، محدودکننده، یا بی‌اعتماد باشند، ممکن است فرزندان احساس نارضایتی، تنهایی، بی‌ارزشی، یا بی‌اعتنایی کنند.

برخی از راههای پیشگیری از اعتیاد عبارتند از:

• آگاهی از خطرات و پیامدهای اعتیاد برای سلامت جسمی و روانی و اجتماعی.
• تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس و توانایی مقاومت در برابر فشارها و تنش‌ها.
• ایجاد و حفظ روابط سالم و مثبت با خانواده، دوستان، همکاران، و اعضای جامعه.
• انتخاب سرگرمی‌ها و تفریحات سالم و مفید که به ارضای نیازهای روحی و جسمی کمک کنند.
• انجام معاینات پزشکی و روانشناسی به صورت منظم و دریافت مشاوره و درمان در صورت لزوم.
• اجتناب از موقعیت‌ها و افرادی که می‌توانند تحریک‌کننده مصرف مواد یا رفتارهای اعتیادآور باشند.

درمان اعتیاد

باید ابتدا فرد اعتراف کند که مشکلی دارد و تصمیم بگیرد که از آن خلاص شود. سپس باید از کمک‌های موجود استفاده کند، از جمله:

1. مراجعه به مراکز تخصصی درمان اعتیاد و پیروی از برنامه‌های درمانی.
2. شرکت در گروه‌های حمایتی و تبادل تجربه و احساسات با افرادی که مشکل مشابه دارند یا داشته‌اند.
3. دریافت حمایت و همراهی از خانواده، دوستان، و افراد مورد اعتماد.
4. تغییر الگوهای زندگی و رفتاری که می‌توانند منجر به بازگشت به مصرف یا رفتار اعتیادآور شوند.
5. ایجاد اهداف و برنامه‌های جدید برای زندگی و تلاش برای رسیدن به آنها.

انواع دیگر اعتیاد و عوامل موثر در آنها

اعتیاد به قمار، بازی های اینترنتی، پورن، خوردن، و غیره، انواع مختلفی از اعتیاد هستند که می‌توانند بر روی سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر منفی بگذارند. این اعتیادها ممکن است به عوامل مختلفی برگردند، از جمله عوامل شخصیتی. شامل ویژگی‌هایی هستند که فرد را از دیگران متمایز می‌کنند و بر رفتارها، احساسات، و انگیزه‌های فرد تأثیر می‌گذارند. برخی از عوامل شخصیتی که می‌توانند در اعتیاد به قمار، بازی های اینترنتی، پورن، خوردن، و غیره نقش داشته باشند، عبارتند از:

خطر پذیری

یک صفت شخصیتی است که نشان می‌دهد فرد چقدر تمایل دارد که در موقعیت‌هایی که ممکن است منجر به پیامدهای منفی یا نامطلوب شوند، شرکت کند. افراد خطرپذیر معمولاً به دنبال تجربه‌های جدید، هیجان‌انگیز، و چالش‌برانگیز هستند و از روتین و تکراری بودن خسته می‌شوند. افراد خطرپذیر ممکن است به قمار، بازی های اینترنتی، پورن، و غیره گرایش پیدا کنند، چون این فعالیت‌ها برای آنها جذابیت دارند و احساس تحریک، تنش، و لذت را در آنها ایجاد می‌کنند.

وابستگی

یک صفت شخصیتی است که نشان می‌دهد فرد چقدر نیاز دارد که از دیگران حمایت، تأیید، و محبت بگیرد. افراد وابسته معمولاً اعتماد به نفس و عزت نفس پایینی دارند و از رد شدن، تنها شدن، و مسئولیت‌پذیری می‌ترسند. افراد وابسته ممکن است به خوردن، پورن، و غیره گرایش پیدا کنند، چون این فعالیت‌ها برای آنها راهی برای ارضای نیازهای عاطفی، فرار از مشکلات، و کاهش استرس هستند.

مقاومت در برابر تغییر

یک صفت شخصیتی است که نشان می‌دهد فرد چقدر تمایل دارد که به الگوهای رفتاری و فکری خود پای‌بند بماند و از تغییرات در زندگی خود دوری کند. افراد مقاوم در برابر تغییر معمولاً به دنبال ثبات، امنیت، و پیش بینی‌پذیری هستند و از ناشناخته، نامطمئن، و نامنظم بودن می‌گریزند. افراد مقاوم در برابر تغییر ممکن است به قمار، بازی های اینترنتی، پورن، و غیره گرایش پیدا کنند، چون این فعالیت‌ها برای آنها راهی برای حفظ روال، کنترل، و رضایت هستند.

این مقاله تنها برخی از عوامل شخصیتی را که می‌توانند در اعتیاد به قمار، بازی های اینترنتی، پورن، خوردن، و غیره نقش داشته باشند، بررسی کرده است. البته عوامل شخصیتی تنها عاملی نیستند که در اعتیاد تأثیرگذار هستند و باید با عوامل دیگری مانند عوامل ژنتیکی، روانی، محیطی، و اجتماعی نیز در نظر گرفته شوند.دریافت رزرو وقت مشاوره با انجام یک کلیک صورت می‌گیرد.

مطالب خواندنی:

خلق و خو

چطوری درست انتخاب کنیم؟

احترام و کسب احترام و راه‎‌های حفظ و تقویت آن