تفکر نقاد یعنی چه؟
تفکر نقاد یکی از مهارت‌های ضروری برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای است که به ما کمک می‌کند به شکل منطقی، منصفانه و مستقل به موضوعات و مسائل نگاه کنیم. و درضمن بتوانیم از شواهد و استدلال‌ها برای تحلیل، ارزیابی و استنتاج استفاده کنیم. تفکر نقاد به ما این فرصت را می‌دهد که بهتر بفهمیم، بیشتر یاد بگیریم، بالاتر برسیم و از خطاها و سوءاستفاده‌ها جلوگیری کنیم. در این مقاله به معرفی مفهوم، اهمیت، مراحل و روش‌های تفکر نقاد پرداخته‌ایم.
مفهوم تفکر نقاد
تفکر نقاد یک فرایند شناختی فعال هدفمند و سازماندهی شده که فرد از آن برای آزمون دقیق تفکر خود و دیگران و روشن کردن برداشت و بهبود درک خود از وقایع استفاده می‌کند. تفکر نقاد، یعنی تفکر درباره تفکر و معنی دادن به دنیا. نقد به معنی سوال کردن و ارزیابی کردن است. تفکر نقاد مستلزم استفاده از هوش، اطلاعات و توانایی‌ها به منظور مواجهه موثر با موقعیت‌های زندگی است. زمانی که فرد نقادانه فکر می‌کند، منتظر نمی‌ماند که اتفاقی بیافتد، در فرایند رسیدن به اهداف، تصمیم‌گیری و تحلیل مسائل، فعالانه درگیر می‌شود. در این روش تفکر تلاش‌های هوشیارانه‌ای برای موفق شدن در حل مشکلات صورت می‌گیرد.
اهمیت تفکر نقاد
تفکر نقاد یکی از مهارت‌های ضروری برای موفقیت در زندگی شخصی و حرفه‌ای است. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که:
بهتر فهمیدن
نقادانه فکر کردن به ما این امکان را می‌دهد که اطلاعات را به شکل عمیق‌تری بررسی کنیم و از زوایای مختلف به آنها نگاه کنیم. از سطحی بودن، تکراری بودن و تقلیدی بودن، از تحلیل، تفسیر و ارزشیابی استفاده کنیم. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که از پیش‌داوری، تعصب و اغراض خودداری و به جای آن، از شواهد، منطق و استدلال پشتیبانی کنیم. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که به جای ساده‌انگاری، تعمیم و اغماض، از دقت، بررسی جزئیات و شفافیت استفاده کنیم.
یادگیری بیشتر
این نوع تفکر موجب می‌شود که اطلاعات را به شکل فعال و معنادار یاد بگیریم و به دانش خود اضافه کنیم. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که از حفظ کردن، تکرار کردن و تقلید کردن دوری کنیم و به جای آن، از درک کردن، ارتباط برقرار کردن و ابتکار عمل کردن استفاده کنیم. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که از تکیه بر نظرات دیگران، اعتماد بی‌منطق و تسلیم در برابر اجبار و قدرت خودداری کنیم و به جای آن، از انتقاد پذیری، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری استفاده کنیم.
رشد کنیم
تفکر نقادانه فرصتی است تا از فرصت‌ها، چالش‌ها و تهدیدهایی که در زندگی پیش می‌آیند، بهترین استفاده را ببریم و به اهداف خود نزدیکتر شویم. تفکر نقاد موجب از بین بردن تکرار، تقلید و تبعیت، ترس، شک و جایگزینی، شجاعت، اطمینان و عمل، نوآوری، خلاقیت و رهبری می‌شود.
از خطاها و سوءاستفاده‌ها جلوگیری کنیم
به کار بردن این روش تفکر موجب از بین رفتن اشتباهات، انحرافات و تله‌های زندگی و پیشگیری و اصلاح موارد پیش آمده است. تفکر نقاد به ما کمک می‌کند که از عجله، سهل انگاری و بی‌توجهی خودداری کنیم.
نقادانه فکر کردن یک فرایند شناختی فعال هدفمند و سازماندهی شده است. افراد برای آزمون دقیق تفکر خود و دیگران و روشن کردن برداشت و بهبود درک خود از وقایع اینچنین فکر نموده و به دنیا معنی می‌دهند. تفکر نقاد، یعنی تفکر درباره تفکر. و مستلزم استفاده از هوش، اطلاعات و توانایی‌ها به منظور مراجعه موثر با موقعیت‌های زندگی است.
مراحل تفکر نقاد
فعالانه فکر کردن
توانایی شرکت کردن در فرایند تفکر به شکل هوشیارانه، تمرکزی و متعهد. فعالانه فکر کردن به ما کمک می‌کند که از منفعل بودن، تصمیم‌گیری عجولانه، تکراری بودن و تقلیدی بودن پرهیز کنیم. سپس، از تحلیل، تفسیر و ارزشیابی استفاده کنیم. فعالانه فکر کردن به ما کمک می‌کند که از ترس، شک و تعلل خودداری و از شجاعت، اطمینان و عمل، تعیین نیازها و اهداف استفاده کنیم.
دقت در تمام موقعیت‌ها و پرسش‌های اکتشافی درباره آنها
توانایی شناسایی، تعریف و رفع مسئله‌ها با استفاده از سوال‌هایی که اطلاعات را جمع‌آوری، تولید، ارزیابی و انتخاب کنیم. سپس با دقت تمام موقعیت‌ها را وارسی و به پرسش‌های اکتشافی دقیق درباره آن از عجله، سهل‌انگاری و بی‌توجهی خودداری و بادقت، بررسی جزئیات و شفافیت بپردازیم.
مستقلانه اندیشیدن
توانایی انتقال و دریافت پیام‌ها، احساسات و نیازها به طوری که منجر به ایجاد و حفظ روابط سالم، متقابل و موثر با دیگران شود. مستقلانه اندیشیدن موجب خودداری از پیش‌داوری‌ها، تعصبات و اغراض، دروغ، گمراهی، پنهانکاری یا تظاهر و به جای آن، از شواهد، منطق و استدلال پشتیبانی کنیم. مستقلانه اندیشیدن انتقاد پذیری، اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری را به جای تکیه بر نظرات دیگران، اعتماد بی‌منطق و تسلیم در برابر نظرات دیگران می‌کند.
نگاه کردن به موقعیت از زوایای گوناگون
توانایی تولید ایده، راه‌حل و محصولات جدید، منحصر به فرد و ارزشمند است. دیدن موقعیت از زوایای گوناگون موجب می‌شود فراتر از قالب‌های مرسوم رویم، پتانسیل‌های خود را کشف و بهبود و نوآوری در زندگی و کار ایجاد کنیم. همچنین به ما کمک می‌کند که از تکرار، تقلید و تبعیت خودداری و نوآوری، خلاقیت و رهبری کنیم.
تنظیم ایده‌ها به شیوه‌ای سازمان‌یافته و منظم جهت بحث و بررسی
توانایی تحلیل، ارزیابی و استنتاج اطلاعات و دیدگاه‌ها به شکل منطقی، منصفانه و مستقل. تنظیم ایده به شیوه‌ای سازمان‌یافته و منظم جهت بحث و بررسی، کمک می‌کند از خطا و سوءاستفاده، ساده‌انگاری، تعمیم جلوگیری و موجب اصلاح آنها می‌شود.
برای بهره‌مندی بیشتر از توانایی تفکر نقاد و افزایش مهارت‌های ارتباطی با کلیک در رزرو وقت مشاوره آنلاین و حضوری از راهنمایی‌ها و مشاوره استفاده کنید.
مطالب بیشتر در:
دیدگاهتان را بنویسید