هیجان ها چه هستند و چگونه کار می کنند؟

هیجان ها حالت‌های روان‌شناختی پیچیده‌ای هستند که شامل سه جزء مشخص می‌شوند:

1. تجربه ذهنی
2. پاسخ فیزیولوژیکی
3. پاسخ رفتاری یا بیانی

هیجانات نقش حیاتی در زندگی ما ایفا می کنند و بر افکار، اعمال، تصمیمات، روابط، سلامت و حتی رفاه ما تأثیر می گذارند.

هیجان چیست؟

هیجان واکنش های ذهنی آگاهانه‌ای هستند که در پاسخ به رویدادها یا موقعیت‌های خاص تجربه می‌کنیم. آنها معمولاً با احساسات شدیدی همراه هستند که به سمت یک شی یا شخص خاص هدایت می‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است وقتی خبر خوب دریافت می‌کنیم، احساس شادی کنیم، وقتی با خطر مواجه می‌شویم، ترس، وقتی به ما توهین می‌شود، عصبانی می‌شویم، یا وقتی کسی را که دوستش داریم از دست می‌دهیم، غمگین می‌شویم.یعنی عملی سازگار با هیجانات از خود نشان می‌دهیم.

آنها همچنین شامل تغییراتی در جسم و رفتار ما هستند. وقتی هیجانی را تجربه می‌کنیم، مغز ما مسیرهای عصبی مختلفی را فعال می‌کند که بر ضربان قلب، فشار خون، تنفس، تنش عضلانی، سطح هورمون‌ها و سیستم ایمنی بدن تأثیر می‌گذارد. این تغییرات فیزیولوژیکی ما را برای عمل آماده می‌کند و به ما کمک می‌کند تا با شرایط کنار بیاییم. به عنوان مثال، هنگامی که ما احساس ترس می‌کنیم، بدن ما آدرنالین و کورتیزول ترشح می‌کند که سطح هوشیاری و انرژی ما را افزایش می‌دهد و ما را قادر می‌سازد تا با تهدید مبارزه کنیم یا از آن فرار کنیم.

هیجانات بر رفتار و بیان ما نیز تأثیر می‌گذارد. وقتی احساسی را تجربه می‌کنیم، تمایل داریم به روش‌هایی رفتار کنیم یا ارتباط برقرار کنیم که با آن سازگار و هماهنگ باشد. به عنوان مثال، وقتی احساس شادی می‌کنیم، ممکن است لبخند بزنیم، بخندیم یا کسی را در آغوش بگیریم. وقتی احساس خشم می‌کنیم، ممکن است اخم کنیم، فریاد بزنیم یا به چیزی ضربه بزنیم. وقتی احساس غم و اندوه می کنیم، ممکن است گریه کنیم، کناره‌گیری کنیم، یا به دنبال آرامش باشیم. این پاسخ‌های رفتاری و بیانی می‌توانند اهداف مختلفی مانند انتقال احساسات خود به دیگران، تنظیم احساسات و یا دست‌یابی به اهدافمان را داشته باشند.

چرا ما احساسات داریم؟

احساسات در طول میلیون‌ها سال تکامل یافته اند تا به ما کمک کنند در محیط‌های مختلف زنده بمانیم و رشد کنیم. هیجانات چندین کارکرد مهم را برای ما انجام می‌دهند: احساسات انگیزه ها و اهدافی را برای ما فراهم می‌کنند تا موقعیت‌ها یا نتایج خاصی را دنبال کنیم یا از آنها اجتناب کنیم.

برای مثال، شادی به ما انگیزه می‌دهد تا به دنبال تجربیات مثبت بیشتری باشیم. ترس به ما انگیزه می‌دهد که از آسیب دوری کنیم. خشم ما را به دفاع از خود یا اصلاح بی‌عدالتی برمی‌انگیزد. غم و اندوه به ما انگیزه می‌دهد تا آنچه را که از دست داده‌ایم بازیابی کنیم یا برای آنچه که داریم ارزش قائل شویم.

هیجانات به ما اطلاعاتی درباره خود و دنیای اطراف‌مان می‌دهند. آنها به ما کمک می‌کنند تا اهمیت و معنای رویدادها و موقعیت‌ها را ارزیابی کنیم و قضاوت‌ها و تصمیمات خود را هدایت کنیم. مثلاً شادی به ما خبر می‌دهد که چیزی برای ما خوب است. ترس به ما اطلاع می‌دهد که چیزی برای ما خطرناک است. خشم به ما اطلاع می‌دهد که چیزی برای ما اشتباه یا ناعادلانه است. غم به ما اطلاع می‌دهد که چیزی برای ما گم شده یا ارزش‌مند است.

احساسات تعاملات اجتماعی و روابط ما با دیگران را تسهیل می‌کند. آنها به ما کمک می‌کنند تا هیجانات و مقاصد خود را به دیگران منتقل کنیم و هیجانات و مقاصد آنها را نیز درک کنیم. آنها همچنین به ما کمک می‌کنند با دیگرانی که احساسات مشابهی دارند یا با کسانی که هیجانات متفاوتی دارند همدلی کنیم پیوند برقرار کنیم. برای مثال، شادی ما را با کسانی که با ما جشن می‌گیرند پیوند می‌دهد. ترس ما را با کسانی که از ما محافظت می‌کنند پیوند می‌دهد. خشم ما را با کسانی که از ما حمایت می‌کنند پیوند می‌دهد. غم و اندوه ما را با کسانی که به ما آرامش می‌دهند پیوند می‌دهد. اطلاعات بیشتر را در مقاله هیجان خواهی افراطی چیست عوارض و پیشگیری مطالعه کنید.

انواع هیجان

روش‌های زیادی برای طبقه‌بندی هیجانات بر اساس معیارهای مختلف، مانند شدت، ظرفیت، مدت، عملکرد یا منشأ وجود دارد برخی از احساسات اساسی وجود دارد که در فرهنگ‌های انسانی و حتی در برخی از گونه‌های جانوری عمومیت دارند. تصور می‌شود که این احساسات اولیه ذاتی، غریزی و در مغز ما جا افتاده‌اند.

روانشناس پل اکمن یکی از پیشگامان این رویکرد بود. او مطالعات بین فرهنگی را در مورد حالات چهره انجام داد و شش احساس اساسی را شناسایی کرد که به گفته او به طور جهانی شناخته شده‌اند: شادی، غم، انزجار، ترس (وحشت)، تعجب (حیرت) و خشم. او بعداً فهرست خود را گسترش داد و شامل سایر احساسات اساسی مانند تحقیر، خجالت (شرم)، هیجان (اشتیاق)، غرور (عزت)، رضایت و سرگرمی (لذت) شد.

جمع بندی

در کنترل هیجان خود دچار مشکل هستید؟ عدم توانایی در کنترل هیجانات روند سالم زندگی شما را مختل کرده است؟ خوش‌بختانه همواره راه‌حلی برای این مشکل وجود دارد. بهترین راه مراجعه به مشاور روانشناس است. البته تنها مراجعه کافی نیست. درمان این دسته از مشکلات نیازمند تکمیل دوره درمان و ارتباط موثر با روانشناس همراه با انجام منظم تمرینات است. در صورتی که تصمیم دارید از مشکل کنترل هیجان رهایی یابید، می‌توانید به صورت آنلاین و از طریق رزرو نوبت مشاوره خود را دریافت کنید.

سایر مطالب خواندنی:

راست گویی فواید و راهکارهای تقویت آن

هیجان خواهی افراطی چیست عوارض و پیشگیری

پرخاشگری را چگونه می توان کنترل و درمان کرد؟